تبیین مولفه‌های روان‌شناختی توکل کارآفرینانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در حالی که بسیاری از پژوهشگران غیرمسلمان تلاش می‌کنند ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینان را با مراجعه به واژگان موجود در کتب مقدس خود تبیین نمایند، عنایت به واژه قرآنی توکل از منظر معناشناختی برای تبیین مولفه‌های توکل کارآفرینانه از جمله مباحثی است که کمتر توسط پژوهشگران مسلمان بدان توجه شده است. توکل کارآفرینانه یکی از زمینه‌های پژوهشی بسیار ضروری در حوزه کسب و کار است که شناسایی ابعاد گوناگون آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد است با التفات به واژه توکل و استناد به معانی آیات قرآن پیرامون آن، ویژگی‌‌های روان‌شناختی توکل کارآفرینانه را تبیین نماید. روش انجام این پژوهش، معنا‌شناسی و جامعه مورد مطالعه، کل قرآن کریم و تفاسیر درباره آیات توکل است. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، واژه توکل با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی، توانایی برقراری ارتباط معنایی با چهار مولفه روان‌شناختی کارآفرینانه یعنی «تحمل ابهام کارآفرینانه»، «توفیق‌طلبی کارآفرینانه»، «خلاقیت و نوآوری کارآفرینانه» و «ریسک‌پذیری کارآفرینانه» دارد. نوآوری این پژوهش را می‌توان تلاش برای گفتمان بومی‌سازی و اسلامی‌سازی دانش حوزه کارآفرینی در زمینه تبیین ارزش‌های اسلامی و ترویج هنجارهای دینی در کسب و کار تلقی نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explaining the psychological characteristics of entrepreneurial Tawakkul

نویسنده [English]

  • Mahdi Jafarzadeh
Lecturer, Faculty of Entrepreneurship, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

While many non-Muslim researchers try to explain the personality traits of entrepreneurs by referring to the available words in their holy books, taking care of the Quranic word Tawakkul from a semantic point of view to explain the characteristics of entrepreneurial Tawakkul is one of the topics that has been paid less attention by Muslim researchers. Entrepreneurial Tawakkul is one of the most essential research fields in the domain of business, and identifying its various dimensions is of particular importance. Based on this, present research tries to explain the psychological characteristics of entrepreneurial Tawakkul by paying attention to the word Tawakkul and referring to the meanings of the Quranic verses surrounding it. The method of conducting this research is semantics and the studied society, the entire Holy Quran and interpretations about the verses of Tawakkul. Based on the findings of the present research, the word Tawakkul, while maintaining the literal and idiomatic meaning, has the ability to establish a semantic relationship with four entrepreneurial psychological characteristics, namely "Entrepreneurial uncertainty tolerance", "Entrepreneurial need for achievement", "Entrepreneurial creativity and innovation" and "Entrepreneurial risk-taking". The innovation of this research can be considered an attempt to localize and Islamize knowledge in the field of entrepreneurship in the context of explaining Islamic values and promoting religious norms in business.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Entrepreneurship
  • Psychological Characteristics
  • Entrepreneurial Tawakkul
  • Semantics
  • Holy Quran
قرآن کریم. 
آریان، حسین (1391)، «توکل از نگاه قرآن و عرفان»، مجله ادیان و عرفان، (23)3، 194-173. 
آل‌رسول، سوسن (1386)، «بررسی تطبیقی مفهوم توکل در قرآن و عرفان اسلامی»، مجله ادیان و عرفان، (14)3، 191-175. 
احمدپور داریانی، محمود (1393)، کارآفرینی: تعاریف، نظریات، الگوها، تهران: انتشارات ساکو. 
احمدپور داریانی، محمود و مقیمی، سید محمد (1399)، مبانی کارآفرینی، تهران: انتشارات فراندیش. 
احمدپور داریانی، محمود و مطلبی، مهرنوش (1390)، «ارائه مدل یادگیری مادام العمرکارآفرینی با رویکرد تلفیقی»، مجله کار و جامعه، (134)20، 37-21. 
الوانی، سیدمهدی؛ بودلایی، حسن و قریب‌گرکانی، مونا (1390)، چالش‌ها و پیشنهادها (راهکارها) در توسعه مفهومی کارآفرینی، فصلنامه تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، (29)8، 46-35. 
الهامی‌نیا، علی اصغر، بایسته‌های اخلاق فرماندهی (1390)، فصلنامه حصون، (34)8، 41-31. 
امیری، مهدی و امیری، زهره (1393)، مبانی و مولفه‏‌های کار و کارآفرینی در قرآن و روایات، فصلنامه مشکوه، (3)33، 60-42. 
امینی، محمد؛ نادری، نادر و رضایی، بیژن (1400). ویژگی شخصیتی کارآفرینان در قرآن مورد مطالعه: صفت انگیزشی «توفیق‌طلبی»، فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، (2)99، 172-151. 
امینی، محمد؛ نادری، نادر و رضایی، بیژن (1399). ویژگی شخصیتی کارآفرینان در قرآن مورد مطالعه: صفت خُلقی «ریسک‌پذیری»، فصلنامه پژوهش‌نامه اخلاق، (13)50، 168-145. 
جعفری، مهدی (1388)، «ترسیم خطوط و مرزهای توکل و تکلیف»، فصلنامه اخلاق، (17)5، 156-117. 
جهانگیری، شیدا؛ برادران، مسعود؛ خسروی‌پور، بهمن و غنیان، منصور (1394)، ویژگی‌های روان‌شناختی و جامعه‌شناختی مرتبط با روحیه کارآفرینانه در دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، (34)7، 116-104. 
حسینی‌فرد، سید مجتبی و آهنگرپور، عادل (1387)، «رابطه شخصیت با توسعه کارآفرینی»، کارآفرینی انجمن پردیس قم دانشگاه تهران، (2)1، 78-39.  
خدایار، دادخدا و قائمی، مهدی (1391)، «نگاهی قرآنی به کارکردهای تربیتی توکل و نقش آن در سلامت معنوی (بهداشت روان)»، فصلنامه اخلاق پزشکی، (22)6، 91-55. 
زرسازان، عاطفه؛ قوام، زینب و نفیسی، شادی (1400)، معناشناسی ضرّدر قرآن کریم با تاکید بر روابط همنشینی و جانشینی، پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، (1)19، 102-79. 
سبحانی نیا، محمد (1390)، «توکل بر خدا»، مجله معارف اسلامی، (1)72، 69-62. 
سجادی، سید ابوالفضل؛ شهبازی، محمود و محبی، سحر (1401)، معناشناسی واژه «قضا» در قرآن کریم، پژوهشهای معناشناختی متون ادبی، (1)1، 75-59. 
فرمد، محمد (1391)، «شناسایی جایگاه توکل در تحمل ابهام کارآفرینان مسلمان، مورد مطالعه کسبه بازار تهران»، پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران. 
قرائتی، محسن (1388)، تفسیر نور، تهران: انتشارات مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.  
عادل‌رستخیز، ‌سیده ‌الهه (1396)، فلسفه کارآفرینی در نظریات اقتصادی، راهبرد توسعه، (13)49، 77-61. 
محمدرضابیکی، رضا و نوروزی، محمد (1395)، شناسایی ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینان جهادی: بررسی موردی یک تجربه بومی واقعی، مطالعات راهبردی بسیج، (71)19، 70-58. 
مصطفی‌زاده، فاطمه و سلوکدار و علیرضا (1396)، خلاقیت، نوآوری و ایجاد فرصت کارآفرینی در محیط اسلامی، مطالعات علوم اسلامی انسانی، (3)10، 33-17. 
مطهری، مرتضی (1380)، احیای تفکر اسلامی، تهران: انتشارات صدرا. 
مطهری، مرتضی (1389)، جلد 8، آشنایی با قرآن، تهران: انتشارات صدرا. 
موسوی‌سیرجانی، سهیلا (1391)، «تطبیق مفهوم توکل در نگاه خواجه عبدالله انصاری و سنایی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، (6)23، 137-108. 
مهارتی، یعقوب و رستمی، محمد حسن (1392)، «ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینان در آیینه قرآن و کلام معصومان (ع)» ، همایش علمی پژوهشی کار و کارآفرینی در فرهنگ رضوی، 20-1. 
هزارجریبی، جعفر (1387)، کارآفرینی، تهران: انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی.  
 
Akhtar, S., & Nawaz, D. (2021). Elements and Characteristics of Ideal Islamic Leadership. Research Journal ‘Ulūm-e-Islāmia, 28(1), 17-28.
Cullen, M. D. M., Calitz, A. P., & Boshoff, L. (2013). Characteristics of the Christian Entrepreneur: An Exploratory Study. Journal of Development and Leadership, 2(1), 23-34. ‏
Douglas, W. & Teixeira, R. (2017). The 25 Biblical Laws of Success: Powerful principles to transform your career and business, Printed in the United States of America: Baker Book.
Faizal, P. R. M., Ridhwan, A. A. M., & Kalsom, A. W. (2013). The Entrepreneurs Characteristic from al-Quran and al-Hadis. International Journal of Trade, Economics and Finance, 4(4), 191-196. ‏
‏Harizan, S. H. M., & Mustafa, M. S. (2020). Islamic Entrepreneurship: Analysis of Research Trend. Islamiyyat, 42(2), 71-84. ‏
Hasanah, U. (2022). The Concept of Sustainable Development from the Hadith Perspective. Firdaus Journal, 2(1), 39-49.
Hoque, N., Mamun, A., & Mamun, A. M. A. (2014). Dynamics and traits of entrepreneurship: An Islamic approach. World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development, 10(2), 128-142. ‏
Mohiuddin, M. G., & Hanif, S. M. A. (2022). Instances of Modern Management Practiced in Islam. IIUM Journal of Case Studies in Management, 13(1), 5-15. ‏
Rohmah, A. (2016). Free-will and tawakkal according to entrepreneurs graduated from Faculty of Ushuluddin and Humanities of UIN Walisongo (PhD Thesis, Walisongo State Islamic University). ‏
Yaseen, A., Mahmood, G., & Naheed, K. Who can Practice Islamic Entrepreneurship: A Review of Recent Literature on Personality Traits. Journal of Law & Social Studies (JLSS), 4(3), 429-440. 
.