طراحی الگوی راهبردی بین‌المللی‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی

اسماعیل پور, رضا; سلیمانی, رضا; اکبری, محسن; ابراهیم پور, مصطفی

doi:10.22034/jiba.2020.10382

طراحی الگوی راهبردی بین‌المللی‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

² دانشجوی دکتری مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

³ دانشیار گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

10.22034/jiba.2020.10382

چکیده

برونگرایی، تاکید بر اقتصاد دانشبنیان و حضور در بازارهای بینالمللی جزء راهبردهای کلان اقتصادی مقاوتی برای برونرفت از معضلاتی همچون اشتغال، تورم و نرخ پایین رشد اقتصادی تعیین گردیده است. از سوی دیگر بررسی وضعیت صادرات شرکتهای دانشبنیان نشانگر نامطلوب بودن وضعیت آنها در عرصه کسبوکار بینالمللی است؛ در این پژوهش با مطالعه تجربه شرکتهای دانشبنیان موفق در این حوزه الگوی راهبردی برای کمک به بینالمللی شدن این شرکتها ارائه شده است. پژوهش حاضر کاربردی، کیفی و با استفاده از استراتژی دادهبنیاد نظاممند انجام پذیرفته است. بدین منظور 17 مصاحبه عمیق با مدیران و نخبگان شرکتهای دانشبنیان دارای تجربه کسبوکار بینالمللی موفق انجام و با تحلیل دادهها بر اساس روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی 96 مولفه احصاء گردیده است.تحلیل دادههای پژوهش نشان میدهد که ترکیب سه دسته مولفههای علی منبعمحور، شبکهمحور و کارآفرینمحور میتواند به پدیده محوری حضور بینالمللی پایدار شرکتهای دانشبنیان منجر شود. همچنین مولفههای بافت سازمانی، محیط ملی و فراملی بسترساز این حضورند و مولفههای انسانی و نهادی جزء عوامل مداخلهگر محسوب میشوند. در این میان شرکتها با اتخاذ راهبردهای رشد مشتریمدارو رقابت فناورانه میتوانند به پیامدهایی همچون شهرت، بقاء و رشد و ارتقاء تکنولوژیکی دست یابند. از اینرو میتوان نتیجه گرفت که کاربست یک رویکرد خاص موجود در ادبیات بینالمللیسازی شرکتها برای بینالمللیسازی شرکتهای دانشبنیان ایرانی کارساز نبوده و یک رویکرد تلفیقی از تئوریهای منبعمحور، کارآفرینانه و شبکهمحور منطبق با شرایط کسبوکار ایرانی لازم است. همچنین شرکتها به منظور دستیابی به حضور موفق و پایدار بینالمللی باید رویکردی کنشگرانه و رقابتیپذیر اتخاذ نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

بین المللی شدن کسب و کار ، کارکردها و اثربخشی بنگاه

عنوان مقاله [English]

Designing a Strategic Model for Internationalization of Iranian Knowledge Based Enterprises

نویسندگان [English]

Reza Esmaeilpour ¹
Reza Soleimani ²
Mohsen Akbari ³
Mostafa Ebrahimpor ³

¹ Associate Professor of Management, Faculty of Literature and Humanities, Guilan University, Rasht. Iran.

² PhD student in Management, Faculty of Literature and Humanities, Guilan University, Rasht, Iran.

³ Associate Professor of Management, Faculty of Literature and Humanities, Guilan University, Rasht. Iran.

چکیده [English]

Extraversion, emphasis on knowledge-based economics, and presence in international markets have been identified as part of the Iran macroeconomic strategies to tackle issues such as unemployment, inflation and low economic growth rates. On the other hand, examination of export status of knowledge-based firms indicates that their status in international business is unfavorable. This study seeks to provide a strategic model to help the internationalization of these firms by studying the experience of successful knowledge-based companies in this field. The study is an applied, qualitative study using a systematic grounded theory strategy. For this purpose, 17 in-depth interviews with executives and elites of knowledge-based companies with successful international business experience were conducted and data were analyzed based on 96 component open, axial and selective coding methods. The analysis of the research data shows that the combination of three categories of source-based, network-based, and entrepreneurial-based components can lead to the pivotal phenomenon of sustainable international presence of knowledge-based firms. Components of organizational context, national and transnational environment are also underlying this presence, and human and institutional components are among the confounding factors. Meanwhile, by adopting customer-centric growth strategies and technological competition, firms can achieve results such as reputation, survival, growth and technological upgrading.

کلیدواژه‌ها [English]

Internationalization
Strategic Model
knowledge-based
SMEs
grounded theory

مراجع

آقاموسی طهرانی، مریم؛ سرداری، احمد و کرمپور، عبدالحسین. (1395). شناسایی عوامل تسهیل کننده موثر بر صادرات کالاهای فناورمحور. پژوهشهای مدیریت در ایران، 20(4). 1-22.

اسماعیلپور، رضا و قاسمنژاد، میثم. (1397). توسعه الگوی بازاریابی اجتماعی برای شرکتهای بیمه. مدیریت بازرگانی. 10(1) . 31-48.

اشتراوس، آنسلم و کوربین، جولیت(1390). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه ها و روش ها. ترجمه بیوک محمدی.چاپ سوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

امینی، علیرضا و فتاحی، حمیدرضا. (1397). طراحی الگوی بین المللیسازی بنگاه های کوچک و متوسط در شرکتهای دانشبنیان مبتنی بر نانو. فصلنامه مدیریت بازرگانی، 10(3). 583-603.

داناییفرد، حسن و امامی، سید مجتبی. (1386). استراتژیهای پژوهش کیفی: تاملی بر ناظریه دادهبنیاد. اندیشه مدیریت راهبردی، 1(2). 69 – 97.

حسینی، میرزاحسن؛ موسوی، سیدمحمدجواد؛ اشرفی سلطان احمدی، مجتبی و خاوری، سحر. (1398). عملکرد صادراتی کسبوکارهای دانشبنیان، الگویی جهت تبیین نقش هوشیاری کارآفرینانه و یادگیری راهبردی. مدیریت کسبوکارهای بینالمللی. 2(1). 221- 242.

خیاطیان، محمد صادق؛ طباطبائیان، سید حبیب اله؛ امیری، مقصود و الیاسی، مهدی.(1394). تحلیل محتوای ویژگیهای شرکتهای دانش بنیان. پژوهشهای مدیریت منابع انسانی. 5(2). 20-47.

دانایی فرد، حسن؛ الوانی، سیدمهدی و آذر، عادل. (1391). روششناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: صفار.

رمضانی، محمد؛ رجبزاده قطری، علی، آذر، عدل و خدیور، آمنه. (1398). بینالمللیشدن صنایع کوچک و متوسط: ابعاد و استراتژیهای جامع. مدیریت کسب و کارهای بینالمللی. 2(1). 177- 197.

زمانی، اردشیر؛ رحمتی، محمدحسین؛ زندحسامی، حسام و یزدانی، حمیدرضا. (1398). تحلیلی بر عوامل انگیزاننده و بازدارنده همکاریهای راهبردی بینالمللی شرکتهای دانشبنیان (مورد مطالعه: شرکتهای زیستفناور ایرانی و آلمانی). مدیریت کسبوکارهای بینالمللی. 2(2). 145- 169.

شقاقی شهری، وحید. (1396). نقش اقتصاد دانش بنیان در همگرایی تجاری کشورهای اسلامی (رویکرد برونگرایی اقتصاد مقاومتی). جستارهای اقتصادی ایران. 14(28). 9-31.

صنوبر، ناصر؛ سروری، رحیم و جبارزاده، یونس. (1397). بینالمللیشدن شرکتهای دانشبنیان: نقش دانش بازار خارجی و تشخیص فرصت کارآفرینانه بینالمللی. توسعه کارآفرینی. 11 (3). 461- 497.

کرسول، جان(1391). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد(روایت پژوهی، پدیدار شناسی و ...). ترجمه حسن دانایی فرد و حسین کاظمی. چاپ اول: تهران: صفار.

گرجیزاده، عطیه و شریفیرنانی، حسین. (1393). نقش اقتصاد دانش بنیان در کنترل تورم. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال هشتم، 2(26). 107-125.

گرنت، رابرت. ام. (1394). تحلیل استراتژی در عصر حاضر. ویراست هفتم. مترجمان: نهاوندی، بیژن؛ جعفرینژاد، نوید؛ تقوی، الهویردی و آذر، عادل. چاپ دوم. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.

ناظمی، شمسالدین و خانی، داوود. (1390). شناسایی و تحلیل مهمترین عوامل بازدارنده اداری- خدماتی صادرات کالاهای غیرنفتی در بنگاههای کوچک و متوسط (مطالعه موردی استانهای خراسان رضوی و شمالی). فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین. 21. 203-226.

نجیبزاده، آویده و اسکندری، حسین. (1396). تحلیل روایت: روشهای نو در تجزیه و تحلیل دادهی روایی. فصلنامه اندازهگیری تربیتی. 8(30). 107 – 133.

ولیبیگی، حسن و رضایی، مهدی. (1393). عوامل موثر بر صادرات صنایع با فناوری بالا. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی. 72. 61-82.

همتی، فریدون؛ حمیدیزاده، محمدرضا؛ حاجیپور، بهمن و غزیزی، شهریار. (1397). طراحی و تبیین مدل توانمندی بینالمللی شرکتهای صادرکننده محصولات کشاورزی برای ورود به بازارهای جهانی. پژوهشهای مدیریت عمومی. 11(41). 29- 56.

یداللهی فارسی، جهانگیر؛ سخدری، کمال (1385). کسبوکارهای کوچک و متوسط بینالمللی. همایش ملی مدیریت صنعتی. تهران.

یوسفی، محمد و قاضیزاده، مصطفی. (1398). تاثیر شبکههای تجاری و اجتماعی بر بینالمللیسازی شرکتها. مدیریت کسبوکارهای بینالمللی. 2(1). 149- 176.

Ahokangas, P. (1998). Internationalization and resources: an analysis of processes in Nordic SMSs. doctoral dissertation, Universitas Wasaensis, Vaasa: Finland.

Amit, R. & Schoemaker, P.l.H. (1993).Strategic assets and organizational rent.Strategic Management journal, 14. 33-46.

Antoncic, B. & Hisrich, R.D. (2000). An integrative conceptual model, in Dana, L.P. (Ed.), Global Marketing Co-operation and Networks. International Business Press, New York, NY, 17-35.

Barney, J. B. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, 17) 1(. 99-120.

Calof, J. & Beamish, P.W. (1995). Adapting to foreign markets: explaining internationalization. International Business Review, 4 (2). 15-31.

Carneiro Zen, A., Fensterseifer, J.E., Prévot, P. (2011). Internationalization of clustered companies and the influence of resources. Latin American Business Review, 12(2), 123-141.

Chetty, Sylvie., & Campbell-Hunt, Colin. (2003). Paths to internationalization among small- to medium-sized firms, A global versus regional approach. European Journal of Marketing, 37 (5/6). 796-820.

Ciravegna, L. Kundu, S.K. Kuivalainen, O & Lopez b, L.E. (2018). The timing of internationalization – Drivers and outcomes. Journal of Business Research. Article in Press.

Colombo, G. Vătămănescu, E. M. Alexandru, V. A. & Patrizia. G. (2018). The influence of internationalization process-based factors on international performance in the case of SMFEs. Business. Management Sciences International Quarterly Review. 9 (3), 319-332.

Crick, Dave & Crick, James. (2014). the internationalization strategies of rapidly internationalizing high-tech UK SMEs. European Business Review, 26 (5). 421 – 448.

Hampton, A., Rowell, J. (2013). An Evolution in Research Practice for Investigating International Business Relationships. Management Dynamics in the Knowledge Economy, 1(2), 161-178.

Johanson, Jan & Vahlne. Jan-Erik. (2009). The Uppsala internationalization process model revisited: From liability of foreignness to liability of outsider ship. Journal of International Business Studies. 40(9). 1411–1431.

Kunday, Özlem & Sengüler, Ece Piskinsüt. (2015). A Study On Factors Affecting the Internationalization Process of Small and Medium Enterprises (SMEs). Social and Behavioral Sciences. 195, 972 – 981.

Langseth, Henry. O'Dwyer, Michele & Arpa, Claire. (2016), Forces influencing the speed of internationalisation, Journal of Small Business and Enterprise Development, 23, 122 -148.

Lehtinen, U. and Penttinen, H. (1999). Definition of the internationalization of the firm. Perspectives on Internationalization, Helsinki School of Economics and Business Administration, Helsinki. 3-19.

Marinova, Svetla & Marinov, Marin. (2017). Inducing the internationalisation of family manufacturing firms from a transition context. European Business Review, 29 (2), 181 – 204.

Martynoga, Małgorzata & Jankowska, Marzena. (2017). Internationalization of enterprise - theory and characteristics. World Scientific News .78. 69-75.

Moen, Ø., & Servais, P. (2002). Born global or gradual global? Examining the export behavior of small and medium-sized enterprises. Journal of International Marketing. 10(3). 49_72.

Moreira1, Maria R.A. Maia1, Miguel A.S. Sousa, Paulo S.A. & Meneses, Raquel F.Ch. (2013). Factors Influencing the Internationalization of Services Firms: The Case of Design, Engineering and Architecture Consulting Firms. Springer-Verlag Berlin Heidelberg. LNBIP 143. 246-262.

Oviatt, B.M. and McDougall, P.P. (2005). Defining international entrepreneurship and modeling the speed of internationalization. Entrepreneurship Theory & Practice. 29 (5). 537-553.

Panda, Debadutta & Reddy, Sriharsha. (2016). Resource based view of internationalization: evidence from Indian commercial banks. JOURNAL OF ASIA BUSINESS STUDIES. 10 (1). 41-60.

Rask, Morten; Strandskov, Jesper & Håkonsson, Dorthe. Døjbak. (2008). Theoretical Perspectives on the Internationalization of Firms. Journal of Teaching in International Business. 19 (4). 320 – 345.

Ribau, Cláudia P. Moreira, António C. & Raposo, Mário. (2015). Internationalisation of the firm theories: a schematic Synthesis. Int. J. Business and Globalisation.15(4). 528- 554.

Rose, R. C., Kumar, N., & Yen, L. L. (2006). The dynamics of entrepreneurs’ success factors in influencing venture growth. Journal of Asia Entrepreneurship and Sustainability. 2(2). 1-22.

Ruzzier, Mitja. Hisrich, Robert D. & Antoncic, Bostjan. (2006). SME internationalization research: past, present, and future. Journal of Small Business and Enterprise Development. 13 (4). 476-497.

Seyoum, B. (2004). The role of factor conditions in high- technology exports: An empirical examination. Journal of High Technology Management Research, 15, 145-162.

Strauss, A. & Corbin, J.M. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. Sage Publication Inc.

Strauss, A., & Corbin, L. (1990). Basics of Grounded Theory Methods. Beverly Hills, CA.Sage.

UNCTAD. (2017). “Science, Technology & Innovation Policy Review, Islamic Republic of Iran”. United Nation. USA.

Zucchella, A. Palamara, G. & Denicolai, S. (2007). The drivers of the early internationalization of the firm. Journal of World Business. 42 (3). 268-280.

Welch, L. & Luostarinen, R. (1993). Internationalization: evolution of a concept of Internationalization of the Firm: A Reader. Academic Press: London.

Welch, D. E., & Welch, L. S. (1996). The internationalization process and networks: A strategic management perspective. Journal of International Marketing. 4(3). 11–28.