طراحی الگوی راهبردی بین‌المللی‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 دانشجوی دکتری مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

3 دانشیار گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

چکیده

برونگرایی، تاکید بر اقتصاد دانش­بنیان و حضور در بازارهای بین­المللی جزء راهبردهای کلان اقتصادی مقاوتی برای برون­رفت از معضلاتی همچون اشتغال، تورم و نرخ پایین رشد اقتصادی تعیین گردیده است. از سوی دیگر بررسی وضعیت صادرات شرکت­های دانش­­بنیان نشانگر نامطلوب بودن وضعیت آن­ها در عرصه کسب­وکار بین­المللی است؛ در این پژوهش با مطالعه تجربه شرکت­های دانش­بنیان موفق در این حوزه الگوی راهبردی برای کمک به بین­المللی شدن این شرکت­ها ارائه شده است. پژوهش حاضر کاربردی، کیفی و با استفاده از استراتژی داده­بنیاد نظام­مند انجام پذیرفته است. بدین منظور 17 مصاحبه عمیق با مدیران و نخبگان شرکت­های دانش­بنیان دارای تجربه کسب­وکار بین­المللی موفق انجام و با تحلیل داده­ها بر اساس روش ­کدگذاری باز، محوری و انتخابی 96 مولفه احصاء گردیده است.تحلیل داده­های پژوهش نشان می­دهد که ترکیب سه دسته مولفه­های علی منبع­محور، شبکه­محور و کارآفرین­محور می­تواند به پدیده محوری حضور بین­المللی پایدار شرکت­های دانش­بنیان منجر شود. همچنین مولفه­های بافت سازمانی، محیط ملی و فراملی بسترساز این حضورند و مولفه­های انسانی و نهادی جزء عوامل مداخله­گر محسوب می­شوند. در این میان شرکت­ها با اتخاذ راهبردهای رشد­ مشتری­مدارو رقابت فناورانه می­توانند به پیامدهایی همچون شهرت، بقاء و رشد و ارتقاء تکنولوژیکی دست یابند. از این­رو می­توان نتیجه گرفت که کاربست یک رویکرد خاص موجود در ادبیات بین­المللی­سازی شرکت­ها برای بین­المللی­سازی شرکت­های دانش­بنیان ایرانی کارساز نبوده و یک رویکرد تلفیقی از تئوری­های منبع­محور، کارآفرینانه و شبکه­محور منطبق با شرایط کسب­وکار ایرانی لازم است. همچنین شرکت­ها به منظور دستیابی به حضور موفق و پایدار بین­المللی باید رویکردی کنش­گرانه و رقابتی­پذیر اتخاذ نمایند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Designing a Strategic Model for Internationalization of Iranian Knowledge Based Enterprises

نویسندگان [English]

  • Reza Esmaeilpour 1
  • Reza Soleimani 2
  • Mohsen Akbari 3
  • Mostafa Ebrahimpor 3
1 Associate Professor of Management, Faculty of Literature and Humanities, Guilan University, Rasht. Iran.
2 PhD student in Management, Faculty of Literature and Humanities, Guilan University, Rasht, Iran.
3 Associate Professor of Management, Faculty of Literature and Humanities, Guilan University, Rasht. Iran.
چکیده [English]

Extraversion, emphasis on knowledge-based economics, and presence in international markets have been identified as part of the Iran macroeconomic strategies to tackle issues such as unemployment, inflation and low economic growth rates. On the other hand, examination of export status of knowledge-based firms indicates that their status in international business is unfavorable. This study seeks to provide a strategic model to help the internationalization of these firms by studying the experience of successful knowledge-based companies in this field. The study is an applied, qualitative study using a systematic grounded theory strategy. For this purpose, 17 in-depth interviews with executives and elites of knowledge-based companies with successful international business experience were conducted and data were analyzed based on 96 component open, axial and selective coding methods. The analysis of the research data shows that the combination of three categories of source-based, network-based, and entrepreneurial-based components can lead to the pivotal phenomenon of sustainable international presence of knowledge-based firms. Components of organizational context, national and transnational environment are also underlying this presence, and human and institutional components are among the confounding factors. Meanwhile, by adopting customer-centric growth strategies and technological competition, firms can achieve results such as reputation, survival, growth and technological upgrading.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Internationalization
  • Strategic Model
  • knowledge-based
  • SMEs
  • grounded theory
آقاموسی طهرانی، مریم؛ سرداری، احمد و کرم­پور، عبدالحسین. (1395). شناسایی عوامل تسهیل کننده موثر بر صادرات کالاهای فناورمحور. پژوهش­های مدیریت در ایران، 20(4). 1-22.
اسماعیل­پور، رضا و قاسم­نژاد، میثم. (1397). توسعه الگوی بازاریابی اجتماعی برای شرکت­های بیمه. مدیریت بازرگانی. 10(1) . 31-48.
اشتراوس، آنسلم و کوربین، جولیت(1390). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه ها و روش ها. ترجمه بیوک محمدی.چاپ سوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
امینی، علیرضا و فتاحی، حمیدرضا. (1397). طراحی الگوی بین المللی­سازی بنگاه های کوچک و متوسط در شرکت­های دانش­بنیان مبتنی بر نانو. فصلنامه مدیریت بازرگانی، 10(3). 583-603.
دانایی­فرد، حسن و امامی، سید مجتبی. (1386). استراتژی­های پژوهش کیفی: تاملی بر ناظریه داده­بنیاد. اندیشه مدیریت راهبردی، 1(2). 69 – 97.
حسینی، میرزاحسن؛ موسوی، سیدمحمدجواد؛ اشرفی سلطان احمدی، مجتبی و خاوری، سحر. (1398). عملکرد صادراتی کسب­وکارهای دانش­بنیان، الگویی جهت تبیین نقش هوشیاری کارآفرینانه و یادگیری راهبردی. مدیریت کسب­وکارهای بین­المللی. 2(1). 221- 242.
خیاطیان، محمد صادق؛ طباطبائیان، سید حبیب اله؛ امیری، مقصود و الیاسی، مهدی.(1394). تحلیل محتوای ویژگی­های شرکت­های دانش بنیان. پژوهش­های مدیریت منابع انسانی. 5(2). 20-47.
دانایی فرد، حسن؛ الوانی، سیدمهدی و آذر، عادل. (1391). روش­شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: صفار.
رمضانی، محمد؛ رجب­زاده قطری، علی، آذر، عدل و خدیور، آمنه. (1398). بین­المللی­شدن صنایع کوچک و متوسط: ابعاد و استراتژی­های جامع. مدیریت کسب و کارهای بین­المللی. 2(1). 177- 197.
زمانی، اردشیر؛ رحمتی، محمدحسین؛ زندحسامی، حسام و یزدانی، حمیدرضا. (1398). تحلیلی بر عوامل انگیزاننده و بازدارنده همکاری­های راهبردی بین­المللی شرکت­های دانش­بنیان (مورد مطالعه: شرکت­های زیست­فناور ایرانی و آلمانی). مدیریت کسب­وکارهای بین­المللی. 2(2). 145- 169.
شقاقی شهری، وحید. (1396). نقش اقتصاد دانش بنیان در همگرایی تجاری کشورهای اسلامی (رویکرد برون­گرایی اقتصاد مقاومتی). جستارهای اقتصادی ایران. 14(28). 9-31.
صنوبر، ناصر؛ سروری، رحیم و جبارزاده، یونس. (1397). بین­المللی­شدن شرکت­های دانش­بنیان: نقش دانش بازار خارجی و تشخیص فرصت کارآفرینانه بین­المللی. توسعه کارآفرینی. 11 (3). 461- 497.
کرسول، جان(1391). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد(روایت پژوهی، پدیدار شناسی و ...). ترجمه حسن دانایی فرد و حسین کاظمی. چاپ اول: تهران: صفار.
گرجی­زاده، عطیه و شریفی­رنانی، حسین. (1393). نقش اقتصاد دانش بنیان در کنترل تورم. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال هشتم، 2(26). 107-125.
گرنت، رابرت. ام. (1394). تحلیل استراتژی در عصر حاضر. ویراست هفتم. مترجمان: نهاوندی، بیژن؛ جعفری­نژاد، نوید؛ تقوی، الهویردی و آذر، عادل. چاپ دوم. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
ناظمی، شمس­الدین و خانی، داوود. (1390). شناسایی و تحلیل مهم­ترین عوامل بازدارنده اداری- خدماتی صادرات کالاهای غیرنفتی در بنگاه­های کوچک و متوسط (مطالعه موردی استان­های خراسان رضوی و شمالی). فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین. 21. 203-226.
نجیب­زاده، آویده و اسکندری، حسین. (1396). تحلیل روایت: روش­های نو در تجزیه و تحلیل داده­ی روایی. فصلنامه اندازه­گیری تربیتی. 8(30). 107 – 133.
ولی­بیگی، حسن و رضایی، مهدی. (1393). عوامل موثر بر صادرات صنایع با فناوری بالا. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی. 72. 61-82.
همتی، فریدون؛ حمیدی­زاده، محمدرضا؛ حاجی­پور، بهمن و غزیزی، شهریار. (1397). طراحی و تبیین مدل توانمندی بین­المللی شرکت­های صادرکننده محصولات کشاورزی برای ورود به بازارهای جهانی. پژوهش­های مدیریت عمومی. 11(41). 29- 56.
یداللهی فارسی، جهانگیر؛ سخدری، کمال (1385). کسب­وکارهای کوچک و متوسط بین­المللی. همایش ملی مدیریت صنعتی. تهران.
یوسفی، محمد و قاضی­زاده، مصطفی. (1398). تاثیر شبکه­های تجاری و اجتماعی بر بین­المللی­سازی شرکت­ها. مدیریت کسب­وکارهای بین­المللی. 2(1). 149- 176.  
 
Ahokangas, P. (1998). Internationalization and resources: an analysis of processes in Nordic SMSs. doctoral dissertation, Universitas Wasaensis, Vaasa: Finland.
Amit, R. & Schoemaker, P.l.H. (1993).Strategic assets and organizational rent.Strategic Management journal, 14. 33-46.
Antoncic, B. & Hisrich, R.D. (2000). An integrative conceptual model, in Dana, L.P. (Ed.), Global Marketing Co-operation and Networks. International Business Press, New York, NY, 17-35.
Barney, J. B. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, 17) 1(. 99-120.
Calof, J. & Beamish, P.W. (1995). Adapting to foreign markets: explaining internationalization. International Business Review, 4 (2). 15-31.
Carneiro Zen, A., Fensterseifer, J.E., Prévot, P. (2011). Internationalization of clustered companies and the influence of resources. Latin American Business Review, 12(2), 123-141.
Chetty, Sylvie., & Campbell-Hunt, Colin. (2003). Paths to internationalization among small- to medium-sized firms, A global versus regional approach. European Journal of Marketing, 37 (5/6). 796-820.
Ciravegna, L. Kundu, S.K. Kuivalainen, O & Lopez b, L.E. (2018). The timing of internationalization – Drivers and outcomes. Journal of Business Research. Article in Press.
Colombo, G. Vătămănescu, E. M.  Alexandru, V. A. & Patrizia. G. (2018). The influence of internationalization process-based factors on international performance in the case of SMFEs. Business. Management Sciences International Quarterly Review. 9 (3), 319-332.
Crick, Dave & Crick, James. (2014). the internationalization strategies of rapidly internationalizing high-tech UK SMEs. European Business Review, 26 (5). 421 – 448.
Hampton, A., Rowell, J. (2013). An Evolution in Research Practice for Investigating International Business Relationships. Management Dynamics in the Knowledge Economy, 1(2), 161-178.
Johanson, Jan & Vahlne. Jan-Erik. (2009). The Uppsala internationalization process model revisited: From liability of foreignness to liability of outsider ship. Journal of International Business Studies. 40(9). 1411–1431.
Kunday, Özlem & Sengüler, Ece Piskinsüt. (2015). A Study On Factors Affecting the Internationalization Process of Small and Medium Enterprises (SMEs). Social and Behavioral Sciences. 195, 972 – 981.
Langseth, Henry. O'Dwyer, Michele & Arpa, Claire. (2016), Forces influencing the speed of internationalisation, Journal of Small Business and Enterprise Development, 23, 122 -148.
Lehtinen, U. and Penttinen, H. (1999). Definition of the internationalization of the firm. Perspectives on Internationalization, Helsinki School of Economics and Business Administration, Helsinki. 3-19.
Marinova, Svetla & Marinov, Marin. (2017). Inducing the internationalisation of family manufacturing firms from a transition context. European Business Review, 29 (2), 181 – 204.
Martynoga, Małgorzata & Jankowska, Marzena. (2017).  Internationalization of enterprise - theory and characteristics. World Scientific News .78. 69-75.
Moen, Ø., & Servais, P. (2002). Born global or gradual global? Examining the export behavior of small and medium-sized enterprises. Journal of International Marketing. 10(3). 49_72.
Moreira1, Maria R.A. Maia1, Miguel A.S. Sousa, Paulo S.A. & Meneses, Raquel F.Ch. (2013). Factors Influencing the Internationalization of Services Firms: The Case of Design, Engineering and Architecture Consulting Firms. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.  LNBIP 143. 246-262.
Oviatt, B.M. and McDougall, P.P. (2005). Defining international entrepreneurship and modeling the speed of internationalization. Entrepreneurship Theory & Practice. 29 (5). 537-553.
Panda, Debadutta & Reddy, Sriharsha. (2016). Resource based view of internationalization: evidence from Indian commercial banks. JOURNAL OF ASIA BUSINESS STUDIES. 10 (1). 41-60.
Rask, Morten; Strandskov, Jesper & Håkonsson, Dorthe. Døjbak. (2008). Theoretical Perspectives on the Internationalization of Firms. Journal of Teaching in International Business. 19 (4). 320 – 345. 
Ribau, Cláudia P. Moreira, António C. & Raposo, Mário. (2015). Internationalisation of the firm theories: a schematic Synthesis. Int. J. Business and Globalisation.15(4). 528- 554.
Rose, R. C., Kumar, N., & Yen, L. L. (2006). The dynamics of entrepreneurs’ success factors in influencing venture growth. Journal of Asia Entrepreneurship and Sustainability. 2(2). 1-22.
Ruzzier, Mitja. Hisrich, Robert D. & Antoncic, Bostjan. (2006). SME internationalization research: past, present, and future. Journal of Small Business and Enterprise Development. 13 (4). 476-497.
Seyoum, B. (2004). The role of factor conditions in high- technology exports: An empirical examination. Journal of High Technology Management Research, 15, 145-162.
Strauss, A. & Corbin, J.M. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. Sage Publication Inc.
Strauss, A., & Corbin, L. (1990). Basics of Grounded Theory Methods. Beverly Hills, CA.Sage.
UNCTAD. (2017). “Science, Technology & Innovation Policy Review, Islamic Republic of Iran”. United Nation. USA.
Zucchella, A. Palamara, G. & Denicolai, S. (2007). The drivers of the early internationalization of the firm. Journal of World Business. 42 (3). 268-280.
Welch, L. & Luostarinen, R. (1993). Internationalization: evolution of a concept of Internationalization of the Firm: A Reader. Academic Press: London.
Welch, D. E., & Welch, L. S. (1996). The internationalization process and networks: A strategic management perspective. Journal of International Marketing. 4(3). 11–28.