پوشش بیمه‌ای ریسک‌های سیاسی مرتبط با ارز در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی با نظری به رویکرد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

ریسک های سیاسی مانع مهمی در مسیر سرمایه‎گذاری مستقیم خارجی به شمار می روند و ریسکهای مربوط به ارز یکی از اهم این ریسک‌ها می باشند. تبدیل ناپذیری، انتقال ناپذیری و نوسان نرخ ارز اتفاقاتی هستند که ممکن است منافع سرمایه‌گذار خارجی را به شدت متأثر سازد. پوشش بیمه‌‌ای این ریسکها راهکاری برای مدیریت آنها و ترغیب سرمایه گذار خارجی است. بررسی امکان پوشش بیمه‌ای این ریسک ها و رویکرد ایران در این خصوص، هدف از نگاشتن این مقاله است. ریسک تبدیل ناپذیری ارز و عدم قابلیت انتقال آن، در زمره ریسک‌هایی هستند که تحت پوشش بیمه ریسک سیاسی قرار می گیرند، لکن ریسک نوسان نرخ ارز را به دشواری می توان در شمار ریسک‌های بیمه‌پذیر تلقی نمود. بر این مبنا آیین‌نامه موسوم به آیین نامه شماره 70 در خصوص پوشش بیمه‌ای نوسانات نرخ ارز توسط شرکتهای بیمه چندان با اقبال مواجه نگردیده است.
اگر چه بالغ بر یک دهه است که در حقوق ما سخن از بیمه ریسک نوسان نرخ ارز به میان آمده است؛ لکن با توجه به ماهیت ریسک مزبور، پوشش آن در قالب بیمه معمول شرکتهای بیمه چندان محملی ندارد و مدیریت ریسک مزبور از طریق اوراق مشتقه با تقویت زیرساختهای آن در کشور میسورتر و منطبق با رویکرد جهانی است.در این نوشتار با اتکا بر روش کتابخانه‌ای و با رویکرد تحلیلی و کاربردی سعی بر توصیف مفاهیم، معرفی و تبیین موضوع علی الخصوص با توجه به بداعت موضوع بیمه ریسک سیاسی در نظام حقوقی ایران گردیده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Insurance Coverage of Currency-Related Political Risks in Foreign Direct Investment with a view to Iran's Approach

نویسندگان [English]

  • Farzad Ghaisarian 1
  • Mansour Amini 2
1 Private law department, Law Faculty , Shahid Beheshti University, Tehran , Iran
2 Private Law Department, Law Faculty, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Political risks are an important obstacle in the way of foreign investment and currency-related risks are one of the most important of these risks. Inconvertibility, non-transferability and exchange rate fluctuations are events that may severely affect the interests of foreign investors. Insurance coverage of these risks is a way to manage them and encourage foreign investors. The purpose of writing this article is to examine the possibility of insurance coverage of these risks and Iran's approach in this regard. Currency inconvertibility and non-transferability risks are among the risks covered by political risk insurance, but the risk of exchange rate fluctuations can hardly be considered as insurable risks. Based on this, the regulation called Regulation No. 70 regarding insurance coverage of exchange rate fluctuations by insurance companies has not been very successful
Although it is over a decade that the exchange rate risk insurance has been posed in our legal system, it’s coverage in the form of regular insurance by insurance companies seems hard to accept due to the nature of this risk. Indeed, management of the risk by derivatives trough Strengthen required infrastructure or coverage of Export Guarantee Fund seems more procurable and homogeneous with global approach in this regards. In this essay, relying on the library method and with a descriptive and practical approach, an attempt has been made to delineate the concepts, introduce and explain the subject, especially with regard to the novelty of political risk insurance in the Iranian legal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Currency Risk
  • Exchange Rate Fluctuation
  • Foreign Investment
  • Political Risk Insurance
ابراهیمی، سیدنصرالله، جعفری‌ندوشن، شهاب (1395). قرارداد سرمایه‌گذاری خارجی،  نگاهی بر ماهیت، احکام و ویژگی‌ها، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، (1) 48، 1-19
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران. (بی‌تا). معرفی و بررسی پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز در ایران: available at: http://tccim.ir/images/Docs/EcoReport28.pdf Retrieved: Nov 7, 2020.
اسدی، حبیب؛ لطفی دودران، علیرضا؛ باشکوه، مظفر (1397). تحلیلی بر قابلیت بیمه‌پذیری خسارت تنبیهی، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 35، 67-80
انصاری‌سامانی، حبیب؛ محمودی، زهرا؛ نامداری، سیمین (1395). بررسی رابطه بین ریسک و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای منتخب درحال توسعه، مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، (2) 12، 72-106 
پژومند، مریم (1394). قرارداد بیمه نوسان نرخ ارز، پایاننامه کارشناسی ارشد گرایش حقوق خصوصی دانشگاه تهران.
جلالی‌نائینی، سیداحمدرضا؛ ذکاوت، مرتضی؛ سنگیان، علی (1390). روش‌های پوشش ریسک نرخ ارز در بازارهای آتی، مجله اقتصادی، (11) 11، 185-198 
حسن‌زاده، علی؛ کاظمی، رسول (1383). مدیریت ریسک در پروژه‌های سرمایه‌گذاری زیربنایی، پژوهشنامه بیمه، 75، 59 - 84   
دست‌خوان، حسین؛ شمس‌قارنه، ناصر؛ اصفهانی‌پور، اکبر (1393). مدیریت ریسک درآمدهای ارزی ایران براساس ارزش در معرض ریسک قیمت نفت خام و تئوری مقادیر حدی، فصلنامه مطالعات انرژی، 43، 181-222 
راسخی، سعید؛ طهرانچیان، امیرمنصور؛ عالمیان، رزا (1396). اثر بیمه صادراتی بر صادرات کشورهای منتخب، پژوهشنامه بیمه، (2) 32، 41-60   
سحابی، بهرام؛ ذوالفقاری، مهدی؛ مهرگان، نادر؛ سارنج، علیرضا (1393). بررسی انواع ریسک نوسانات نرخ ارز و شیوه‌های مدیریت آن: مبانی نظری و مرور تجربیات کشورها، برنامه‌ریزی و بودجه،  127، 3- 34  
شاه‌آبادی، ابوالفضل؛ نصیری، محمدکاظم؛ جمشیدی، امیر (1399). تأثیر فضای کسب‌وکار بر سرمایه‌گذاری کشورهای منتخب منطقه منا، مجله مدیریت کسب‌وکار بین‌المللی، (2) 3، 61-80  
شریفی‌رنانی، حسین؛ میرفتاح، مریم؛ دایی‌کریم‌زاده، سعید؛ رضایی، حسین (1394). تآثیر نوسانات نرخ ارز بر جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران، اقتصاد پولی مالی، پاییز و زمستان، (10)22، 152 – 178 
شهبازیان، علی (1395). پوشش ریسک‌های سیاسی سرمایه‌گذاری خارجی در حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری و معاهدات دوجانبه سرمایه‌گذاری خارجی ایران با توجه به توسعه مفهوم ریسک سیاسی، پایاننامه کارشناسی ارشد گرایش حقوق تجارت بین‌الملل، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
علوی، سیدیحیی (1398). بررسی ابعاد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر امنیت اقتصادی ایران، پدافند غیرعامل و امنیت، سال هفتم، 26، 23 تا 42  
فرزین لاجیری، گلدیس (1393). بررسی نقش آزادی انتقالات ارزی در تشویق سرمایه‌گذاری خارجی در چارچوب موافقت‌نامه‌های دوجانبه سرمایه‌گذاری میان ایران و سایر کشورها، مجله اقتصادی، 11 و 12، 17-38   
فطرس، محمدحسن؛ امامی، معصومه (1390). بررسی عوامل موثر بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران با تأکید بر اثر حق ثبت اختراع، بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، 12، 53-72  
کامل، حمید (1398). موانع حقوقی جذب و پذیرش سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، قانون یار، سال سوم، 12، 317-354   
کیانپور، سعید؛ پیری، محمد (1398). تعیین‌کننده‌های جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای منطقه منا، سیاستگذاری پیشرفت اقتصادی، 19، 261-282  
مومنی‌راد، احمد؛ مداحی‌نسب، مصطفی (1395). بیمه ریسک‌های موجود در پروژه‌های نفتی، مطالعات حقوق انرژی، 3، 133 تا 152   
مرکز پژوهش‌های مجلس (1399). الزامات بهینه جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران با بهره‌گیری از تجربه کشورهای موفق، طرح پژوهشی.   
 
Bekefi, Tamara; Epstein, Marc J. (2006). Integrating Social and Political Risk into Management Decision-Making, Published by The Society of Management Accountants of Canada and The American Institute of Certified Public Accountants, Online version available at: https://www.cimaglobal.com/Documents/ImportedDocuments/Tech_MAG_Integrating_Social_Political_Risks_Sept06.pdf   
Buckley, P. J., Chen, L., Clegg, L. J., Voss, H. (2016). "Experience and FDI Risk-taking: A Micro foundational Reconceptualization", Journal of International Management, No. 22(2).
Chenaf-Nicet, D., Rougier, E.)2016(, "The effect of macroeconomic
instability on FDI flows: A gravity estimation of the impact of
regional integration in the case of Euro-Mediterranean agreements",
International Economics, No. 145.
Comeaux, P. Kinsella, S. (1994). Reducing Political Risk in Developing Countries: Bilateral Investment Treaties, Stabilization Clauses, and MIGA & OPIC Investment Insurance, New York Law School Journal of International and Comparative Law, no 15
Dhanani, Alpa. (2003). Foreign exchange risk management: a case in the mining industry, The British Accounting Review, 35 (2003) 35–63
European Investment Bank. (2020). Impact of FDI on economic growth: The role of country income levels and institutional strength EIB Working Paper 2020/02 January 2020
Fägersten, Björn (2015) Political risk and the commercial sector – Aligning theory and practice, Risk Management, Vol. 17, 1, 23–39
Faff, R.; Hillier, D.; and S. R. Mohamed (2010). “Exploring the Link between Information Quality and Systematic Risk: Corporate Insider Trading as an Illustrative Case”, Journal of Financial Research, In press. Available at: http://www.efmaefm.org/efma2005/papers/108-hillier_paper.pdf. (2004)
Ferrari, Fabrizio; Rolfini, Riccardo, (2008). Investing in a Dangerous World: a New Political Risk Index, Sace Group, working paper No. 06 available at: https://www.sace.it/docs/default-source/documenti-importati-(pubblicazioni)/investing_in_a_dangerous_world_-_ferrari_rolfini_-_sace_wp_n-6a-pdf.pdf
Gordon, Kathryn. (2008). Investment Guarantees and Political Risk Insurance, Institutions, Incentives and Development, OECD Investment Policy Perspectives 2008
Giambona, Erasmo & Graham, John & Harvey, Campbell. (2017). The management of political risk. Journal of International Business Studies. 48. 10.1057/s41267-016-0058-4
Kunreuther, Howard C., Michel-kerjan, Erwann (2007). Climate Change, Insurability Of Large Scale Disasters, And The Emerging Liability Challenge, University of Pennsylvania Law Review, 155, 1795-1842
Lessambo, F. (2013). The international banking system. Hampshire (UK): Palgrave Macmillan
Liao, Gordon and Tony Zhang (2020). The Hedging Channel of Exchange Rate Determination. International Finance Discussion Papers 1283.
Mayer, Hannah, (2018). Political risk insurance and its effectiveness in supporting private sector investment in fragile states, Oxford University Working Paper, available at: https://www.theigc.org/publication/political-risk-insurance-effectiveness-supporting-private-sector-investment-fragile-states/
Mateev, M., Stoyanov, I. (2014). "Country Risk and Its Impact on
Foreign Direct Investment Decision Making Process", A Bulgarian
Perspective, Oxford Journal, an International Journal of Business &
Economics
, No. 6(1)
MIGA (2020), Expanding Political Risk Insurance, available at: https://www.miga.org/sites/default/files/2020-11/MIGA%20Partnership%20Handbook.pdf, last accessed 20 jan 2021
Moran T. H., West G. T, and Martin K. ( 2008) International Political Risk Management, Washington, D.C.: The WORLD BANK
Nucci, F., & Pozzolo, A. F. (2001). Investment and the Exchange Rate: An Analysis with Firm-Level Panel Data. European Economic Review, 45, 259-283. doi.org/10.1016/S0014-2921(00)00050-7)
Offiong, Amenawo & James, Godwin & Bessong, Peter. (2020). EXCHANGE RATE VOLATILITY AND INSURANCE SECTOR PERFORMANCE IN NIGERIA: A LONG-RUN INVESTIGATION. Academy of Accounting and Financial Studies Journal. 24.
Salcic, Zelatan. (2014).Export Credit Insurance and Guarantees, Palgrave Macmillan UK
Salvia, S. P. (2015), The boom and crisis of the Convertibility Plan in Argentina, *Brazilian Journal of Political Economy, Online version ISSN 1809-4538 available at https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0101-31572015000200325,Retrieved: Nov 1 2020
Sottilotta, C.E. (2013) Political Risk: Concepts, Definitions, Challenges, LUISS School of Government Annual Conference, available at: https://www.researchgate.net/publication/267736283_Political_Risk_Concepts_Definitions_Challenges, Retrieved: Nov 6, 2020
 Săvoiu G., Dinu V and Ciuca S. (2013). Foreign Direct Investment based on Country Risk and other Macroeconomic Factors. Econometric Models for Romanian Economy, Journal for Economic Forecasting, 1, 39-61
Víg, Zoltán, (2018) The Importance of Foreign Direct Investments and Instruments for their Protection, Hungarian Journal of Legal Studies 59, 4, 443–452  
Yescombe, E.R. (2002). Principles of project finance. London, UK: Academic Press.
Zholonko, T., Grebinchuk, O., Bielikova M., Kulynych Y.,  Oviechkina O. (2021) Methodological Tools for Investment Risk Assessment for the Companies of Real Economy Sector, Journal of Risk and Financial Management, 14: 78.https://doi.org/10.3390/jrfm14020078
Zylberglait, Pablo M, (1993). OPIC's Investment Insurance: The Platypus of Governmental Programs and Its Jurisprudence [notes] Law and Policy in International Business, Vol. 25, Issue 1 (1993), 359-422
World Bank,(2004) International Political Risk management, Theodor h. Moran editor, The World Bank Publication, Washington Dc.